Wpływ wysokiej temperatury i nadmiernego ciepła na skórę

Wysokie temperatury są ogromnym wyzwaniem dla naszej skóry i mogą prowadzić do wielu problemów, z którymi klienci zgłaszają się po pomoc do kosmetologa. Ekspozycja na ekstremalne warunki środowiskowe, w tym nadmierne ciepło, wywiera istotny wpływ na jej struktury komórkowe i funkcje fizjologiczne, prowadząc do zaburzenia bariery ochronnej, odwodnienia, uwrażliwienia, a nawet melazmy czy termostarzenia się skóry. W artykule przeanalizowano mechanizmy wpływu nadmiernego ciepła na skórę oraz omówiono metody ochrony przed jego szkodliwymi skutkami.

Zaburzenie bariery ochronnej i odwodnienie skóry

W wyniku długotrwałego narażenia na wysokie temperatury skóra może ulec uszkodzeniu na różnych poziomach. W początkowej fazie dochodzi do odwodnienia naskórka. Wzmożone pocenie się, które ma na celu obniżenie temperatury ciała, prowadzi do utraty wody zarówno z organizmu, jak i z powierzchni skóry.

W wyniku tego procesu dochodzi do zaburzenia równowagi wodno-lipidowej naskórka, co osłabia funkcje ochronne i barierowe zwiększając TEWL, a także podatność na działanie alergenów, patogenów i substancji drażniących. Skutkuje to przesuszeniem, obniżeniem elastyczności skóry, szorstkością, powstawaniem mikropęknięć oraz widocznym złuszczaniem. W skrajnych przypadkach, w wyniku przegrzania skóry, może wystąpić oparzenie termiczne, które prowadzi do nieodwracalnych uszkodzeń w obrębie naskórka i skóry właściwej.

Uwrażliwienie i zaczerwienienie skóry

W odpowiedzi na podwyższoną temperaturę otoczenia dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych skóry, co wraz z nadmiernym poceniem się jest podstawową reakcją mającą na celu ochłodzenie organizmu. Jednak przedłużona ekspozycja na wysokie temperatury może przekroczyć zdolności kompensacyjne skóry, prowadząc do osłabienia naczyń oraz ich trwałego uszkodzenia. Na skórze będzie się to objawiało występowaniem widocznych rozszerzonych naczyń krwionośnych oraz rumienia.

Ponadto ciepło, podobnie jak promieniowanie UV, może pobudzać w skórze angiogenezę, zaostrzając problemy związane z jej zaczerwienieniem i uwrażliwieniem. Podczas ekstremalnych warunków pogodowych, keratynocyty uwalniają kortyzol, a liczba komórek tucznych w skórze właściwej wzrasta. W rezultacie skóra staje się bardziej reaktywna na substancje drażniące i alergeny, co prowadzi do jej przesuszenia, podrażnienia i świądu.

Trądzik

Odnotowano także negatywny wpływ ciepła na funkcjonowanie gruczołów łojowych. Wzrost temperatury o 1°C powoduje zwiększenie wydzielania sebum o ok. 10%, co może prowadzić do powstawania zaskórników oraz zmian zapalnych, na skutek zaczopowania ujść gruczołów łojowych i kolonizacji C-acnes. Dlatego też osoby ze skórą tłustą i trądzikową często obserwują wysyp zmian  trądzikowych po okresie letnim, w trakcie którego odnotowuje się najwyższe temperatury powietrza.

Melazma

Ciepło może prowadzić do powstawania przebarwień, w tym melazmy. W jednym z indyjskich badań, w którym wzięło udział ponad tysiąc pacjentów z melazmą, stwierdzono dodatnią korelację między czasem trwania ekspozycji na ciepło podczas zawodowej ekspozycji na ciepło a nasileniem melazmy. Coraz częściej wiąże się wysokie temperatury ze zwiększonym ryzykiem powstawania hiperpigmentacji na skutek promieniowania słonecznego.

Starzenie termiczne (termostarzenie)

Starzenie termiczne to pojęcie, które określa przedwczesne oznaki starzenia się skóry spowodowane ekspozycją na promieniowanie UV, wysokie temperatury i wolne rodniki. Charakteryzuje się objawami i procesami podobnymi do przewlekłego fotostarzenia. Na skutek podgrzania skóry dochodzi do stymulacji ekspresji genów metaloproteinaz macierzy zewnątrzkomórkowej (MMP): MMP-1, MMP-3 i MMP-12, prowadząc do degradacji białek strukturalnych, takich jak kolagen i elastyna oraz rozwoju elastozy posłonecznej. Skutkuje to powstawaniem oznak starzenia się skóry, takich jak zmarszczki i bruzdy oraz obniżonej jędrności i elastyczności.

Ciepło wpływa również na produkcję wielu cytokin prozapalnych, w tym TGF-β, IL-6 i IL-12, powodując stan zapalny, który jest reakcją organizmu na uszkodzenie lub podrażnienie. Przewlekły stan zapalny nawet o niewielkim stopniu nasilenia prowadzić może do degradacji struktur skóry i przyspieszać oznaki jej starzenia na skutek procesów związanych z inflammaging.

Ochrona skóry przed szkodliwym wpływem ciepła

W obliczu negatywnych skutków nadmiernego ciepła na skórę, niezbędne staje się wdrożenie odpowiednich metod ochrony.

Stosowanie ochrony przeciwsłonecznej

Kluczowym elementem prewencji jest stosowanie wysokiej i bardzo wysokiej fotoprotekcji. Na rynku dostępne są już kompleksowe preparaty, które nie tylko chronią przez UVB i UVA, ale zawierają również składniki mające na celu ochładzać skórę, jednocześnie działając antywolnorodnikowo, łagodząco i odbudowująco na barierę ochronną skóry.

Na przykład ekstrakt z miechunki, pomaga regulować temperaturę skóry podczas jej ogrzewania i wspomaga nawilżenie, wspierając barierę hydrolipidową. Dodatek antyoksydantów, takich jak witamina E oraz stabilny kompleks witaminy C, zmniejszać będzie stres oksydacyjny towarzyszący ekspozycji na słońce, a składniki, takie jak alantoina czy bisabolol zredukują podrażnienia i zaczerwienienie skóry.

Nawilżanie skóry

Równie ważne jest odpowiednie nawilżenie skóry, zarówno poprzez nawadnianie organizmu od wewnątrz, jak i aplikację preparatów nawilżających o działaniu odbudowującym barierę lipidową naskórka. Kremy i serum zawierające kwas hialuronowy, kwas poliglutaminowy, beta-glukan, skwalan, ceramidy czy lipidy roślinne będą skuteczne w zapobieganiu odwodnieniu skóry oraz wspomogą regenerację uszkodzonych struktur.

Unikanie ekspozycji na wysoką temperaturę

Należy również unikać długotrwałego narażenia na wysokie temperatury, a w przypadku konieczności przebywania na słońcu, stosować dodatkową ochronę w postaci nakrycia głowy oraz okularów przeciwsłonecznych, które zmniejszają ryzyko przegrzania skóry. Sprawdzą się tu również mgiełki antyoksydacyjne, nawadniające z kwasem hialuronowym i ceramidami albo też z kompleksem substancji łagodzących, które można aplikować wielokrotnie w ciągu wzmożonej ekspozycji na słońce, stanowiąc świetny sposób na ochłodzenie skóry.

Wypływ wysokich temperatur na kondycję skóry

Ekspozycja skóry na nadmierne ciepło prowadzi do szeregu niekorzystnych zmian, w tym odwodnienia, osłabienia bariery lipidowej, nasilenia wrażliwości oraz predyspozycji do trądziku, przebarwień oraz termostarzenia się skóry. Odpowiednia ochrona skóry przed szkodliwymi skutkami wysokich temperatur jest niezwykle ważna dla utrzymania jej w odpowiedniej kondycji. Wdrażanie zasad codziennej fotoprotekcji, nawilżania oraz unikanie przegrzania skóry pomoże klientom zapobiegać tym negatywnym skutkom.

Joanna Harasimiuk

Kosmetolog, absolwentka Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Prowadzi liczne szkolenia, warsztaty i webinary. Wykładowca i uczestnik konferencji z zakresu nowoczesnej kosmetologii. Autor artykułów w prasie branżowej. Manager Działu Szkoleń Dermalogica Polska.

www.dermalogica.pl